قصیده هایی زیبا

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:14 pm

قَصیده یا چَکامه یک قالب شعر (کلاسیک) فارسی است. قصیده که معمولاً بسیار بلند (بیشتر از ۱۴ بیت) است بیشتر برای مدح، ذم، سوگواری، بزم، وصف طبیعت و موعظه سروده می‌شود. در این نوع شعر مصراع اول با مصراع‌های زوج هم قافیه
است. تفاوت قصیده با غزل در تعداد ابیات و موضوع شعر است. کمی یا زیادی
بیت‌های قصاید بستگی دارد به اهمیت موضوع، قدرت و قوت طبع شاعر و نوع قافیه
و اوزان شعری. از همین روست که در دیوان‌های شاعران قصیده سرا به
قصیده‌های کمتر از بیست بیت یا متجاوز از ۱۷۰ یا ۲۰۰ بیت بر می‌خوریم.
قصیده می‌تواند بر وزنهای گوناگونی باشد

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:17 pm

وجه تسمیه

از آن جا که در این گونه شعر نظر شاعر اغلب به شخص و مقصودی معیّن توجّه
دارد آن را قصیده یعنی مقصود نام داده اند. طبق نظر علمای ادب، در قصاید
فارسی مطلع باید که مصرّع باشد و هر گاه که چنین نیست، به آن شعر قطعه می‌گویند و نه قصیده.

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:17 pm

پیشینه

اگرچه پیشینه قصیده به شعر عربی در دوران جاهلیت می‌رسد، لیکن در شعر فارسی از قرن سوم هجری رواج یافت و دوران اوج شکوه آن تا قرن ششم هجری بوده است.

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:18 pm

تحولات

قصیده از حیث مضمون و محتوا، از آغاز تا امروز دستخوش دگرگونیهایی شده است که می‌توان به اجمال به شرح زیر بیان کرد:

الف) در رزوگار سامانیان اغلب به مدح و ستایش در حد اعتدال و مبالغه‏های شاعرانه پرداخته می‌شده است.

ب) در دوران غزنویان و سلجوقیان به مدح و ستایش سلاطین و وزرا و امرا با تملق و چاپلوسی به حد غلو و افراط در طرح تقاضا به حد سوال و تکدی می رسیده است.

ج) ناصر خسرو، با ایجاد تحول و انقلاب در مضمون قصیده، آن را در خدمت توجیه و تبیین مبانی اعتقادی آیین اسماعیلیان در آورد.

د) سنایی غالب قصیده را به مضامین دینی و عرفانی و زهدیات و قلندریات تخصیص داد و شیوهٔ او به وسیلهٔ عطار، شمس مغربی، اوحدی، خواجو، جامی و دیگران دنبال شد.

ه) سعدی و به تبع او سیف فرغانی قصیده را بیشتر در استخدام طرح مسائل اخلاقی و اجتماعی درآوردند.

و) از دوران مشروطیت به این سو، قصیده بیشتر در خدمت مسائل سیاسی، اجتماعی، میهنی و ملی و ستایش آزادی
قرار گرفته و در تهییج عواطف و احساسات و تنویر افکار جامعهٔ کتاب‌خوان
نقش بسزایی داشته است. شاخصترین قصاید از این نوع را می توان دردیوان ملک‌الشعرا بهار سراغ گرفت.

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:19 pm

قوانین و اصلاحات

قصیده دارای اصطلاحاتی خاص خود است. بیت اول آن مطلع نامیده می‌شود. به چند بیت ابتدایی قصیده تشبیب، نسیب و یا تغزل گفته می‌شود که همان نقش مقدمه را ایفا می‌کند. تخلص به حلقه واسطه میان تغزل و مدح
یا تنه اصلی شعر گفته می‌شود. ابیات پایانی قصیده نیز معمولاً به ثنا و
دعا اختصاص دارند. به لحاظ طولانی بودن قصیده و یکسان بودن قوافی، گاه شاعر
مجبور به تجدید مطلع
می‌شود. یعنی مصرع اول بیتی در اواسط قصیده با مصرع‌های زوج هم قافیه
می‌گردد. پس از آن شاعر اجازه دارد که قوافی تکراری با بخش قبلی را در شعر
خود استفاده نماید. خاقانی شروانی و سعدی شیرازی در قصاید خود از روش تجدید مطلع سود برده اند.

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:20 pm

قصیده سرایان بزرگ فارسی

قصیده دارای اصطلاحاتی خاص خود است. بیت اول آن مطلع نامیده می‌شود. به چند بیت ابتدایی قصیده تشبیب، نسیب و یا تغزل گفته می‌شود که همان نقش مقدمه را ایفا می‌کند. تخلص به حلقه واسطه میان تغزل و مدح
یا تنه اصلی شعر گفته می‌شود. ابیات پایانی قصیده نیز معمولاً به ثنا و
دعا اختصاص دارند. به لحاظ طولانی بودن قصیده و یکسان بودن قوافی، گاه شاعر
مجبور به تجدید مطلع
می‌شود. یعنی مصرع اول بیتی در اواسط قصیده با مصرع‌های زوج هم قافیه
می‌گردد. پس از آن شاعر اجازه دارد که قوافی تکراری با بخش قبلی را در شعر
خود استفاده نماید. خاقانی شروانی و سعدی شیرازی در قصاید خود از روش تجدید مطلع سود برده اند.

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:24 pm

از رهزن ايام در امان است

بر دوش او اين باز بس گران است

بنگر كه بدست كه اش عِنان است

غارتگري چرخ، ناگهان است

از ديده ما خفتگان نهان است

افسونگريش روشن و عيان است

با عبرت اگر بنگري دهانست

بي باكي اين دست، داستان است

كاين قصر ز شاهان باستان است

آگه نه كه گور از پيت دوانست

تا مستي و خواب تو آش فسان است

كاين گم شده، سالار كاروان است

بسيار سر اين جا بر آستان است

آن رفته كه بي توشه و توان است

جان است چراغ وجود،‌جان است

هنگام گل از سعي باغبان است

خارش بكن ايدوست، بوستان است

اين لعل كه اندر حصار كان است

تا ابر بهاري گهر فشان است

گيرم كه فلان گنج از فلان است

بالاتر از انديشه و گمان است

بحري است كه بي كُنه و بي كران است

گر ز آن كه هزارانش بادبان است

مرغي كه درين پست خاكدان است

در مطبخ ما مشتي استخوان است

هر چند تو را عرصه آسمان است

نيكي است كه پاينده در جهان است

آن گاه تو را عمر جاودان است

ديوت به سر سفره ميهمان است

اندوه كسي خود كه مهربان است

جان را هنر و علم همچو نان است

علم است بهاري كه بي خزان است

اين گوي سعادت كه در ميان است

آن كس كه چنين بيدل و جبان است

ور مرغ شوي، روبهت زمان است

اين تير كه در چلّه كمان است

بر خوان قضا آنكه ميزبان است

كم عمر تر از صرصر و دخان است

عقل تو بر اين قلعه مرزبان است

هر چند كه ارزان بود گران است

در پيش خردمند، زنده آن است

هر جا كه برد رخت، كامران است

آن مرغ كه بي پر چو ماكيان است

كالايش دل، پستي روان است

روزي خور دونان شدن هوان است

مانند مگس هر كجا كه خوان است

بيخ افكن بسيار خانمان است

بگريز ز نقشي كه دلستان است

كي چون نفس مرغ صبح خوان است

ارزنده تر از گنج شايگان است

گفتار تو را عقل ترجمان است

بگرفتي و گفتي كه زعفران است

اين گنج مپندار رايگان است

اين پنبه كه رشتي تو، ريسمان است

در جوي تو اين آب تا روان است

تا بر سر اين غنچه سايبان است

اين دانه زماني كه مهرگان است

اين بي هنر از دور پهلوان است

تا جهل به ملك تو حكمران است

هنگام درو، حاصلت همان است

من طرف **شکوفه** الخميس أكتوبر 06, 2011 2:25 pm

آن كس كه چو سيمرغ بي نشان است

ايمن نشد از دزد جز سبكبار

اسبي كه تو را مي برد بيك عمر

مردُم كشي دهر، بي سلاح است

خود كامي افلاك آشكار است

افسانه گيتي نگفته پيداست

هر غار و شكافي به دامن كوه

بازيچه اين پرده، سحر بازيست

دي جغد به ويرانه اي بخنديد

تو از پي گوري دوان چو بهرام

شمشير جهان كند مي نمايد

بس قافله گم گشته است از آن روز

بس آدميان پاي بند ديوند

از پاي در افتد به نيمه راه

زين تيره تن، اميد روشني نيست

شادابي شاخ و شكوفه در باغ

دل را ز چه رو شوره زار كردي

خون خورده و رخسار كرده رنگين

آري، سمن و لاله رويد از خاك

در كيسه خود بين كه تا چه داري

ز اسرار حقيقت مپرس كاين راز

اين چشمه كوچك بچشم فكرت

اين جا نرسد كشتيي به ساحل

بَر پر كه نگردد بلند پرواز

گرگ فلك آهوي وقت را خورد

انديشه كن از باز، اي كبوتر

جز گرد نكويي مگرد هرگز

گر عمر گذاري به نيكنامي

در ملك سليمان چرا شب و روز

پيوند كسي جوي كاشنايي است

مگذار كه ميرد ز ناشتايي

فضل است چراغي كه دلفروز است

چوگان زن، تا بدستت افتد

چون چيره بدين چار ديو گردد

گر پنبه شوي، آتشت زمين است

بس تير زنان را نشانه كرد است

در لقمه هر كس نهفته سنگي

يكرنگي ناپايدار گردون

فرصت چو يكي قلعه اي است ستوار

كالا مخر از اهرمن ازيراك

آن زنده كه دانست و زندگي كرد

آن كاو بره راست مي زند گام

بازيچه طفلان خانه گردد

آلوده كني خاطر و نداني

هيزم كش ديوان شدن، زبوني است

ننگ است به خواري طفيل بودن

اين سيل كه با كوه مي سيتزد

بنديش ز ديوي كه آدمي روست

در نيمه شب، ناله شباويز

از منقبت و علم، نيم ارزن

كردار تو را سعي رهنمون است

عطّار سپهرت زرير بفروخت

در قيمت جان از تو كار خواهند

اطلس نتوان كرد ريسمان را

ز اندام خود اين تيرگي فرو شوي

پژمان نشود ز آفتاب هرگز

بر ديگري آموختي و كشتي

مسپار به تن كارهاي جان را

ياري نكند با تو خُسرو عقل مزروع تو، گر تلخ يا كه شيرين

قصیده هایی زیبا

قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا

رد: قصیده هایی زیبا